Jan Wyderkowski

---

Życiorys

Jan Wyderkowski to postać, której życie obfitowało w niezwykłe wydarzenia. Po ukończeniu gimnazjum w Kępnie w 1933 roku, rozpoczął kształcenie w Szkole Podchorążych Piechoty w Komorowie. Jego kariera wojskowa rozpoczęła się na dobre, gdy mianowano go podporucznikiem z datą 15 października 1936 oraz nadano mu 113. lokatę w korpusie oficerów rezerwy piechoty. Przydzielono go do 57 Pułku Piechoty Wielkopolskiej w Poznaniu, gdzie objął stanowisko dowódcy plutonu. W trakcie II wojny światowej brał udział w walkach, w tym w bitwie nad Bzurą, gdzie doznał dwóch ran.

W drugiej połowie 1939 roku, między końcem września a sierpniem 1940, Jan musiał ukrywać się, gdyż sytuacja w kraju była niezwykle niebezpieczna. Po pewnym czasie podjął pracę w młynie we Wrocławiu. Niestety, w listopadzie 1941 roku został aresztowany przez Niemców i osadzony w więzieniu do marca 1942. Po zwolnieniu zdecydował się na osiedlenie na Lubelszczyźnie, gdzie prowadził działalność handlową oraz pracował w rolnictwie.

Wiosną 1943 roku wstąpił do Gwardii Ludowej, przyjmując pseudonim „Grab”. Udało mu się awansować do rangi porucznika w oddziale pod dowództwem Wacława Czyżewskiego. Już w październiku tego samego roku został mianowany kapitanem Gwardii Ludowej oraz szefem sztabu II Obwodu, gdzie jego zadania obejmowały organizację akcji bojowych i sabotażowych. W tym czasie uczestniczył w bitwie w Lasach Parczewskich 18 października 1943 oraz w bitwie pod Kochanami 22 października 1943.

Na początku 1944 roku awansował na zastępcę dowódcy Obwodu II Armii Ludowej, a w lutym tego samego roku zdobył stopień majora. Wyróżnił się w trakcie bitwy w Puszczy Solskiej. Pod koniec czerwca 1944 roku towarzyszył naczelnemu dowódcy Armii Ludowej, gen. Michałowi Żymierskiemu-Roli, podczas inspekcji. Co więcej, współorganizował przerzut delegacji KRN do Moskwy.

26 lipca 1944 roku został mianowany szefem sztabu 7 Dywizji Piechoty w Siedlcach, jednak już 1 sierpnia 1944 roku przeniesiono go do Milicji Obywatelskiej jako zastępcę komendanta wojewódzkiego w Lublinie. Z końcem 1944 roku przeszedł na stanowisko komendanta zapasowego batalionu MO przy Komendzie Głównej, a 3 lutego 1945 roku objął rolę komendanta wojewódzkiego MO w Bydgoszczy.

W lipcu 1945 roku Jan Wyderkowski zdecydował się na powrót do Wojska Polskiego, gdzie objął miejsce zastępcy dowódcy 41 Pułku Piechoty w Szczecinie, a od 15 stycznia 1946 roku był dowódcą tego pułku. W 1947 roku przeszedł kurs w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, a później pełnił funkcję szefa sztabu 7 Dywizji Piechoty w Krakowie. W grudniu 1950 roku zyskał stanowisko kierownika Studium Wojskowego przy UMK w Toruniu, jednak 19 października 1951 roku został przeniesiony do rezerwy w ramach procesów związanych z „gomułkowszczyzną”. Wówczas pracował w Ministerstwie PGR-ów.

W listopadzie 1956 roku Jan ponownie powołano do służby w WP, a jego kariera była kontynuowana przez mianowanie dowódcą 3 Pomorskiej Dywizji Piechoty w Lublinie. W latach 1957-1959 studiował w Moskwie, w Akademii Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych ZSRR im. Woroszyłowa, gdzie w październiku 1958 roku awansował na generała brygady. Po powrocie do kraju pełnił funkcję zastępcy dowódcy Warszawskiego Okręgu Wojskowego.

Od 1961 do 1965 roku był attaché wojskowym, morskim i lotniczym przy Ambasadzie PRL w Moskwie. W maju 1968 roku objął stanowisko inspektora ds. organizacji paramilitarnych w Głównym Inspektoracie Obrony Terytorialnej. Jesienią 1974 roku został uroczyście pożegnany przez ministra obrony narodowej, gen. armii Wojciecha Jaruzelskiego, w związku z zakończeniem zawodowej służby wojskowej, a następnie przeszedł na stan spoczynku.

Jan Wyderkowski był również członkiem Rady Naczelnej ZBoWiD. Zmarł w Warszawie, a jego miejsce spoczynku znajduje się w Neuchatel w Szwajcarii.

Awanse

W ciągu swojej długotrwałej służby w Wojsku Polskim, Gwardii Ludowej oraz ludowym Wojsku Polskim, Jan Wyderkowski otrzymywał liczne awanse na poszczególne stopnie wojskowe. Oto chronologia jego awansów:

• podporucznik – 1936,
• porucznik Gwardii Ludowej – 1943,
• kapitan Gwardii Ludowej – 1943,
• major Gwardii Ludowej – 1944,
• podpułkownik – 1944,
• pułkownik – 1949,
• generał brygady – 1958.

Odznaczenia i wyróżnienia

Jan Wyderkowski został odznaczony licznymi wyróżnieniami za swoje zasługi oraz oddanie w służbie wojskowej. Lista jego odznaczeń jest imponująca i pokazuje ogromny wkład w obronność kraju oraz wybitne osiągnięcia w działaniach militarnych.

• Order Virtuti Militari V klasy (1945),
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1972),
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1968),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1958),
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1945),
• Srebrny Krzyż Zasługi (1945),
• Krzyż Partyzancki (1946),
• Medal „Za udział w walkach o Berlin” (1971),
• Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1981),
• Złoty Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” (1969),
• Srebrny Medal Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny,
• Brązowy Medal Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny,
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1973),
• Medal im. Ludwika Waryńskiego (1986),
• Order Wojny Ojczyźnianej I stopnia (ZSRR) (1968),
• Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR, 1985),
• Wpis do Honorowej Księgi Czynów Żołnierskich (9 maja 1985).

Te odznaczenia świadczą o wyjątkowych doświadczeniach oraz niezłomnej postawie, jaką Jan Wyderkowski przejawiał podczas służby, a także o uznaniu, które zdobył wśród swoich współtowarzyszy broni.

---

Oceń: Jan Wyderkowski

---